Meer zeggen met minder woorden. Daar zijn Obama, Rutte en Zuckerberg goed in. Hoe doen ze dat?
Net als de Oude Grieken deden, maken ze in hun speeches slim gebruik van stijlfiguren. Zo blijft hun boodschap beter hangen. Informatie die wp-contentelijk saai is, gevoelig ligt of een vervelende boodschap wp-contentt, wordt hiermee een stuk aantrekkelijker. Om te lezen, naar te luisteren en om te onthouden!
Welke stijlfiguren kun je gebruiken om je informatie op te peppen? Er zijn er meer, maar hieronder beschrijf ik de meest voorkomende.
Metafoor
Een metafoor is een vorm van beeldspraak, een vergelijking. Geert Wilders gebruikt het vaak, bijvoorbeeld als hij het heeft over een ‘tsunami aan immigranten’. Met een metafoor zet je jouw boodschap in een andere context. Je doorbreekt zo het vaste denkpatroon en het komt meestal minder bedreigend over. Een paar voorbeelden:
– “Zij klampte zich aan zijn woorden vast als een schipbreukeling aan een stuk hout.”
– Voetbal is oorlog.
– Nederland is nog steeds een land van melk en honing in vergelijking met de meeste andere landen.
Metaforen worden veel gebruikt voor organisatie-, communicatie- en managementvraagstukken.
Drieslag
Drie is een aantal dat je goed onthoudt, beter dan twee of vier. Daarom is het in teksten en toespraken (vooral aan het einde) heel effectief. Je maakt op een krachtige, heldere en overtuigende manier duidelijk wat je wilt zeggen. Een drieslag is een opsomming van drie woorden, zinnen of zinsdelen. Wie kent niet de beroemde uitspraak van Julius Ceasar: “Veni, vidi, vici” (Ik kwam, zag en overwon)? Nog een paar voorbeelden:
· Bloed, zweet en tranen
· Heerlijk, helder, Heineken
· “Met dit voorstel verminderen we onze kosten, stijgt onze winst en kunnen we de concurrentie beter aan dan ooit!”
Chiasme
Heel krachtig in gebruik is de herhaling met omkering. Dat wil zeggen dat twee zinnen die bij elkaar horen gekruist zijn. De opbouw en de woordvolgorde zijn elkaars spiegelbeeld. Belangrijk is wel dat je deze stijlfiguur niet te vaak gebruikt. Anders verliest het zijn kracht en komt het gemaakt over. Voorbeelden:
· De overheid moet niet alleen zeggen wat ze gaat doen, maar ook doen wat ze zegt.’ (Klaas de Vries)
· ‘Je kunt een kind wel uit de oorlog halen maar hoe haal je de oorlog uit een kind?’ (Warchild)
· ‘Let us never negotiate out of fear, but let us never fear to negotiate’ (John F. Kennedy)
Retorische vraag
Af en toe een vraag gebruiken, zorgt voor prettige afwisseling in een tekst of toespraak. Je doelgroep blijft betrokken. Een retorische vraag is vragen naar de bekende weg. Of een vraag stellen waarvan het antwoord niet belangrijk is. Een bewering verpakt in een vraag. Je speelt hiermee in op de gevoelens bij je lezer of toehoorder. In reclames wordt deze stijlfiguur veel toegepast. Bijvoorbeeld:
– Vind je het normaal dat je in Amsterdam tegenwoordig op elke straathoek een gestolen fiets wordt aangeboden?
– Wie wil er niet elke dag filevrij naar zijn werk rijden?
– Hoe kranig is uw keukenrol?
Tegenstellingen: Paradox en Oxymoron
Een paradox bestaat uit een tegenstelling die niet lijkt te kloppen, maar als je er even over nadenkt juist wel goed is. Zoals in deze voorbeelden:
· We moeten oorlog voeren om vrede te bereiken.
· ‘Voordat ik een fout maak, maak ik die fout niet’ (Johan Cruijff)
· Schrijven is schrappen
Een oxymoron is een echte tegenstelling. Het woord is afgeleid van het Griekse oxys (scherp) en moros (verdwaasd) en betekent `scherpzinnige onzin`. Om een bepaald effect te bereiken worden twee tegengestelde begrippen met elkaar gecombineerd. Het verrassende effect versterkt de boodschap. Zoals in deze voorbeelden:
· Spreken door te zwijgen
· Schitteren door afwezigheid
· Een oorverdovende stilte
Ik vergelijk schrijven wel eens met een spel. Als je het doelgericht, creatief en tactisch speelt, kun je scoren. Veel plezier en succes!
May-lisa de Laat
(Geraadpleegde bronnen: www.debatinstituut.nl, www.onzetaal.nl en www.tekstblad.nl )